ครั้งแรกและครั้งเดียว กับดาวหาง C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS)
Photo credits: Yuri Beletsky, Astrophotographer, Chile
หลังจากที่ ดาวหาง C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) โคจรเข้าไป “ใกล้ดวงอาทิตย์ที่สุด (Perihelion)” เมื่อวันที่ 27 กันยายน (Magnitude ประมาณ 3.0) และสามารถอยู่รอดจากการแตกสลายมาได้
Photo credits: COBS, Comet C-2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) over Lake Boga, Victoria, Australia on 27 Sep 2024 (Perihelion Day)
ขณะนี้ ดาวหาง Tsuchinshan-ATLAS โคจรอยู่ในตำแหน่งที่อยู่ “ใกล้โลกที่สุด” ในวันที่ 12-13 ตุลาคม ที่ระยะ 0.473 AU (0.473 AU x 150 = 70.95 ล้าน กม.) และมีความสว่างที่ตามองเห็น (Apparent / Observed Magnitude) อยู่ที่ 0.2 – 0.3 (ตามข้อมูลจาก COBS – Comet Observation database)
(หมายเหตุ: AU = Astronomical units)
Photo credits: The Sky LIVE, C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) in Virgo on Oct 13, 2024
หมายเหตุ: อันดับความสว่าง หรือ โชติมาตร (Magnitude) ตัวเลขนี้ ค่ายิ่งสูง ยิ่งสว่างน้อย ตัวเลขยิ่งน้อย ยิ่งสว่างมาก ค่า Mag ที่ต่างกัน 1 (ไม่มีหน่วย) จะมีความสว่างต่างกันประมาณ 2.512 เท่า โดย Mag ที่เราจะมองเห็นได้ด้วยตาเปล่าสำหรับวัตถุในอวกาศ คือ 6 และสำหรับดาวหาง คือ 4 (เนื่องจากดาวหางไม่ได้สว่างเป็นจุดเหมือนดาวฤกษ์ แต่สว่างกระจายแบบเดียวกับกาแล๊คซี่หรือเนบิวลา ทำให้ดูสว่างน้อยกว่าดาวที่มี Mag เท่ากัน)
ดังนั้น มนุษย์บนโลกจะสามารถมองเห็น ดาวหาง Tsuchinshan-ATLAS ได้ด้วยตาเปล่าและชัดที่สุด ในวันที่ 12 – 13 ตุลาคม ซึ่งเป็นวันที่ดาวหางอยู่ใกล้โลกที่สุดและสว่างที่สุด
หลังจากนั้น ดาวหางจะเริ่มโคจรห่างออกจากโลกและดวงอาทิตย์ไปเรื่อยๆ มีค่า Mag สูงขึ้นจาก 0.5 – 3.9 ที่ระยะ 0.477 – 0.943 AU (71.55 – 141.45 ล้าน กม.) ในวันที่ 31 ตุลาคม (จากการคำนวณและคาดการณ์ปัจจุบัน ณ วันที่ 12 ตุลาคม)
Photo credits: Star Walk 2 – Predictions for the visibility of C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) in October 2024
ดาวหางแห่งศตวรรษ (The Comet of the Century)
Photo credits: Comet C-2023 A3 (Tsuchunshan-ATLAS) at Moonrise by Gabriel Zaparolli
ดาวหาง Tsuchinshan-ATLAS ถูกขนานนามว่า ดาวหางแห่งศตวรรษ (The Comet of the Century) เนื่องจากเป็นดาวหางที่มีความสว่างมากที่สุดและมีหางแผ่ไปทั่วฟ้าที่สุดในศตวรรษหนึ่งที่มนุษย์ทั่วโลกจะสามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า โดยไม่ต้องใช้ความพยายามอะไร (ดาวหางที่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า ไม่ได้เกิดขึ้นบ่อยนัก)
เคยมีนักวิทยาศาสตร์คนหนึ่งทำนายไว้ว่า ดาวหาง Tsuchinshan-ATLAS อาจจะแตกสลายออกเมื่อโคจรเข้าใกล้ดวงอาทิตย์ที่สุด แต่มันกลับสามารถอยู่รอดมาได้ และสว่างมากกว่าที่คาดไว้เสียอีก!
Comet “Tsuchinshan-ATLAS” vs. “Hale-Bopp“
ก่อนการมาถึงของ ดาวหาง C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) ในปี 2023 นั้น ดาวหาง C/1995 O1 (Hale-Bopp) ถือเป็นดาวหางที่มีการเฝ้าสังเกตการณ์มากที่สุดในศตวรรษที่ 20 และเป็นหนึ่งในบรรดาดาวหางที่สว่างที่สุดในช่วงหลายทศวรรษที่ผ่านมา
ดาวหาง Hale-Bopp เป็นดาวหางคาบยาว (Long-period comets) ที่มีวงโคจรประมาณ 2,362 ปี ถูกค้นพบโดยนักดาราศาสตร์ชาวอเมริกัน 2 คน คือ Alan Hale จาก New Mexico และ Thomas Bopp จาก Arizona เมื่อวันที่ 23 กรกฏาคม 2535 ในเวลาไล่เลี่ยกันแต่ต่างสถานที่ ดาวหางดวงนี้จึงถูกตั้งชื่อว่า Hale-Bopp เพื่อเป็นเกียรติแก่ผู้ค้นพบทั้ง 2 ท่าน
ดาวหางHale-Bopp เป็นดาวหางที่มีขนาดใหญ่มาก โดยมีเส้นผ่านศูนย์กลางเกือบ 40 กิโลเมตร สามารถมองเห็นด้วยตาเปล่า เป็นสถิติยาวนานที่สุดถึง 18 เดือน (พฤษภาคม 1996 – ธันวาคม 1997) โดยมี Absolute Magnitude สูงสุดอยู่ที่ -1.8 ในเดือน เมษายน 1997 (Perihelion) ถือว่าหายากมากสำหรับดาวหางทั่วไป
มีการคาดการณ์ไว้ก่อนหน้านี้ว่า หาก ดาวหาง Tsuchinshan-ATLAS ไม่แตกสลายไปหลังโคจรผ่านดวงอาทิตย์ เมื่อถึงจุดที่สว่างที่สุดในเดือนตุลาคมนี้ ดาวหางดวงนี้อาจจะมีความสว่างมากกว่า ดาวหาง Hale-Bopp ในปี 1997 ถึงเกือบเท่าตัว
การสำรวจดาวหาง (Comet Observation)
Photo credits: timeanddate.com
ในซีกโลกเหนือ (Northern Hemisphere) ที่ประเทศไทยตั้งอยู่นั้น การสำรวจดาวหางดวงนี้ ทำได้ 2 ระยะ คือ
- ก่อนวันที่ 2-3 ตุลาคม ทางทิศตะวันออก ประมาณ 1 ชม ก่อนพระอาทิตย์ขึ้น ในตำแหน่ง กลุ่มดาว Sextans
- หลังวันที่ 10-11 ตุลาคม ทางทิศตะวันตก ทันที หลังพระอาทิตย์ตก ในตำแหน่ง กลุ่มดาวกันย์ (Virgo Constellation)
หมายเหตุ: ระหว่างวันที่ 3-10 ตุลาคม ดาวหางอยู่ใกล้กับดวงอาทิตย์มากเกินกว่าจะสามารถมองเห็นได้
เนื่องจากดาวหางจะอยู่ในองศาที่ใกล้เส้นขอบฟ้า (หรือสูงขึ้นไปไม่มากในช่วงปลายเดือนตุลาคม) หากต้องการมองเห็นด้วยตาเปล่าอย่างชัดเจน จำเป็นต้องอยู่ในบริเวณที่ฟ้าเปิด ท้องฟ้ามึดสนิท ห่างจากแสง มลภาวะทางอากาศ หรือตึกสูงในเมืองหลวง เช่น สวนสาธารณะ ชนบท หรือ พื้นที่สูงในป่าเขา หากมีกล้องสองตาหรือกล้องโทรทรรศน์ จะยิ่งช่วยให้เห็นดาวหางได้อย่างสวยงามและชัดเจนมากขึ้น
ONE TIME VISIT with “C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS)” Comet
ตามที่ได้อธิบายไว้ในบทความก่อนหน้านี้ เรื่อง การมาเยือนของดาวหาง C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) ดาวหาง Tsuchinshan-ATLAS เป็นดาวหางชนิด Non-periodic Comet และมีวงโคจรแบบ Parabolic Orbit
ดังนั้น ดาวหางดวงนี้จะโคจรรอบดวงอาทิตย์เพียงครั้งเดียว และใช้เวลาประมาณ 20 ปีในการโคจรกลับออกไปยังระบบสุริยะชั้นนอกสุด (Oort Cloud) และเป็นไปได้สูงที่จะไม่โคจรกลับเข้ามาในระบบสุริยะชั้นในของโลกเราอีก
Info credits
- COBS – Comet Observation database
- Star Walk 2
- The Sky LIVE
- Friends of NASA